Birol BOZKURT
Merkez Bankası likidite hamlelerine devam ediyor. Salı günü faizi yüzde 50’de sabit bıraktığını açıklayan Merkez Bankası, aynı gün bankalara gönderdiği bir yazı ile döviz ve altın swap ihalelerinde alıcı taraftan satış tarafına geçeceğini açıkladı.
Yeni swap işlemi TCMB’nin spotta döviz satışı yaparak fazla Türk Lirası likiditeyi çekmesi anlamına gelirken, bu hamleyle daha önce döviz ve altında borçlanma tarafında yer alan TCMB, borç veren pozisyonuna geçiş yapmış olacak. Merkez Bankası, likidite tarafından yeni bir hamle daha açıkladı. Merkez Bankası, dün yapılan açıklamada döviz alımı içeren işlemlere son verdiğini bankalara bildirdi. 2018 yılında Rahip Brunson krizi ile yaşanan kur atağı sonrası yurtdışı swap işlemlerine sınırlama getirilmesine karar verilmişti.
Sonrasında bankaların ihtiyaç duyacağı dövizi sağlamak amacıyla 31 Ağustos 2018’de TCMB bünyesinde döviz karşılığı TL swap piyasası açılması kararı verilmiş ve Kasım 2018’de piyasa faaliyete geçmişti. TCMB’nin TL para takası piyasasının temel amacı, bankaların TL ve yabancı para likidite yönetiminde esnekliği ve araç çeşitliliğini artırmaktı.
Fonlama maliyetleri 5-10 puan aşağıda kalıyordu
TCMB, 80 milyar doları aşan rezerv birikimi yaptığı yerel seçimlerden bugüne geçen dönemde TL likidite fazlasını azaltmak için spotta döviz alımı içeren bir ihale açmıyor aksine vadesi geleni de yenilemiyordu.
Böylece 2023’te 64.5 milyar dolara ulaşan lokal bankalarla yaptığı swap işlemleri altın için pazartesi günü sıfıra inerken dövizde ise sadece 140 milyon dolarlık bakiye kaldı. Konuyla ilgili görüşlerine başvurduğumuz bankacılık kaynakları, “Merkez Bankası’nın swap dahil ağırlıklı ortalama fonlama maliyeti, mevcut politika faizinde 5-10 puan aşağıda kalıyordu.
Bu da parasal aktarım mekanizmasının etkinliğini azaltan bir etki yapıyor ve piyasa faizlerini aşağı yönlü baskılıyordu. Şimdi bu hamle ile parasal aktarı mekanizmasının etkinliği artırılarak, mevduat faizlerinin negatif reel faiz bölgesinden uzaklaştırılması amaçlanıyor. Bu düzenleme ile şu anda yüzde 49-50,5 arasında bulunan mevduat faizleri ilk etapta 2-3 puan yukarı gidebilir” diye konuştu.
TCMB piyasaya döviz verip, TL alacak
Merkez Bankası, bankacılık sistemine orta vadeli TL likidite sağlama niyetiyle 3,6 ve 9 aylık vadelerle swap ihalesi açıyordu. TCMB, şimdi tersini yapmaya başladı, yani bu hamleyle döviz verip TL alacak piyasadan. Bunu teknik bir hamle olarak gördüğünü söyleyen bankacılık kaynağı, “Merkez Bankası, TL likiditeyi çekmek için ana kanal olarak yine depo ihaleleri ile ve ZK’ları kullanacaktır. Bu hamle de kullanılacaktır ama ana fonlama aracı olmayacaktır. Piyasada oluşan fazla TL’nin çekilmeyen kısmı bu hamle ile çekmek amaçlandı. Sistemin ihtiyacı olabilir. TL verip döviz almak isteyen bankalar olabilir” diye konuştu.
“Yeni düzenlemeye şimdilik ihtiyaç yok”
Önümüzdeki dönemde yeni bir likidite hamlesi gelip gelmeyeceği sorusuna yanıt veren bankacılık kaynağı şunları söyledi; “Mevcut fazla likidite çok yüksek değil. Acil bir hamleye daha ihtiyaç yok. Olursa ilk etapta depo ihaleleri üzerinden bir çekim yapılacaktır. Bir diğer hamle de likidite bonosu çıkarmak olabilir ancak TCMB bu kanalı kullanmayı tercih etmiyor.
Bunun bir sebebi hazine tahvillerine rakip olacak bir enstrümanın ortaya çıkması istenmediği için olabilir.” Ekonomide normalleşme adımları kapsamında 2018 yılında sınırlandırılan yurtdışı swap kullanımında sınırların kaldırılabileceğini söyleyen kaynaklar, “Bu adım Türkiye’nin yabancı yatırımcılar açısından imajı için önemli olabilir. Ancak burada yetki Merkez Bankası’nda değil BDDK’da” dedi.
Suudi Arabistan ile depo alım işlemine son verildi
Merkez Bankası, 2023’te Saudi Fund for Development ile gerçekleştirilen 5 milyar dolarlık depo alım işlemini karşılıklı mutabakat ile sonlandırdı. TCMB’den yapılan açıklamada, rezerv yönetimi kapsamında dış yükümlülüklerinin azaltılması amacıyla uluslararası depo alım işlemlerinin gözden geçirildiği belirtildi. Merkez Bankası’ndan yapılan duyuruda şu ifadelere yer verildi: “Son dönemde depo bakiyelerinin azaltılması yoluyla dış yükümlülüklerimizde yaklaşık 7 milyar ABD doları karşılığı iyileşme sağlanmıştır.
Kamuoyunun bilgisine sunulur.” Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, “Programımızla artan dış kaynak girişi, ters dolarizasyon ve azalan dış finansman ihtiyacı sonucunda rezervlerimiz güçlendi. Bu sayede dış yükümlülükleri azaltıyoruz. Suudi Arabistan ile ekonomik ve finansal konulardaki işbirliğimiz devam edecek” ifadelerini kullandı.
